Granica. Lubawka. Na Dolnym Śląsku. Na gruzach dawnej Fabryki Przemysłu Dziewiarskiego Watra znów ruszyły maszyny. Pracujące tam przed laty kobiety wzięły udział w „Śniadaniu Mistrzyń”. Dosłownie i w przenośni. Spotkały się, aby na zgliszczach fabryki porozmawiać o tym, jak się wtedy żyło. Jak się pracowało w tamtych czasach.
Zakłady Watra zajmują istotne miejsce w pamięci zbiorowej mieszkańców Lubawki. Przez blisko trzydzieści lat pracowało w nim kilka pokoleń kobiet, matek, żon. Kilka tysięcy. Mistrzynie, to szwaczki, krawcowe, majstrowe, pracownice licznych działów fabryki produkującej odzież na rynek polski, rosyjski i amerykański. Kobiety, które tworzyły trzon mieszkańców miejscowości przez dekady XX wieku.
Rozpoczynając projekt społeczny Śniadanie Mistrzyń, mieliśmy znikomą wiedzą o Watrze, zakładzie, który produkował pierwszej jakości bawełnę w ilościach ton niemożliwych dziś do zliczenia. Zatrudniał 2 500 kobiet w 1985. Był tętnem Lubawki i innych przygranicznych, górskich miasteczek.
Zapraszamy do wysłuchania audycji ze wspomnień Watry. Dziękujemy wszystkim Panią biorącym udział w rozmowach i spotkaniach. Realizacja audycji: Maria Anna Janicka.
Watra działała w latach 1965-1993. Zakłady powstały w XIX-wiecznym kompleksie niemieckich przędzalni, które po wojnie zostały przekształcone w polskie zakłady lniarskie Odra. Infrastruktura zakładów obejmowała dziewiarnię, farbiarnię, drukarnię, wzorcownię i szwalnię. Zakład posiadał ogromne magazyny, kotłownię, straż pożarną, zaplecze mechaniczne i transportowe oraz biura. Był jednym z największych w Polsce. Eksportowała bieliznę do Związku Radzieckiego i USA. Szyła serie bawełnianych ubrań dla wielu ważnych klientów w Polsce np. dla Mody Polskiej. W okresie swojej świetności zatrudniał ponad dwa i pół tysiąca osób. Większość stanowiły kobiety. W wyniku transformacji zakład upadł. Do dziś część kobiet nie odzyskała należnych wynagrodzeń. W 2015 roku niemalże wszystkie historyczne zabudowania zostały całkowicie wyburzone przez prywatnego właściciela. Historia Watry się dopełniła.
Projekt Śniadanie Mistrzyń finansowany w ramach programu Narodowego Centrum Kultury Interwencje 2019.
Projekt Watra Wraca finansowany jest w ramach poddziałania 19.2 „Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 dla operacji realizowanych w ramach projektu grantowego”.
